Biografieën

Schmüll, Dick

Legendarisch pionier in lichamelijke opvoeding, sport, en jeugd- en verenigingswerk

Diederich Herman Schmüll werd op 9 oktober 1908 geboren in een ‘plantersgezin’ in Soenggal (Sumatra). Toen hij vijf jaar was, stuurden zijn ouders s hem naar Nederland om daar opgevoed te worden door vier ongetrouwde tantes en een ongetrouwde oom. Dick zou zijn moeder nooit meer terugzien. Als leerling van de Christelijke Hogere Burgerschool in Amsterdam bracht hij de meeste avonden door bij de AMVJ. Na de HBS (1926) werkte Schmüll twee jaar in de verzekerings- en bankwereld.

Brede onderwijservaring
Vanaf 1928 volgde Schmüll een opleiding tot leraar lichamelijke opvoeding aan twee particuliere opleidingen. Tijdens zijn studie gaf hij les aan het Montessori Lyceum in Amsterdam. Tussen zijn afstuderen (1932) en het einde van de Tweede Wereldoorlog verzorgde hij lessen op diverse schooltypen. Tijdens de mobilisatie keerde Schmüll terug naar het Montessori Lyceum, om in 1941 een volledige aanstelling te krijgen aan het Kennemer Lyceum in Bloemendaal (1941-1946). In de jaren daarna combineerde hij zijn hoofdbaan met het verzorgen van lessen aan beroepsopleidingen.

Icoon bij de Algemene Maatschappij Voor Jongeren (AMVJ)
Als jeugdlid van de AMVJ deed Schmüll ervaring op met sporten en jeugdwerk. Toen hij eenmaal leraar L.O. was, maakte hij op imposante wijze ook beroepsmatig carrière binnen de AMVJ. Na WOII groeide de AMVJ, onder de bezielende leiding van Schmüll, uit naar een strak georganiseerde en bloeiende club. In 1953 emigreerde hij naar Canada, maar een jaar later keerde hij alweer terug, om hoofd-sportleider te worden aan Nyenrode, het toenmalige Nederlands Opleidings Instituut voor het Buitenland (NOIB) in Breukelen. Tegelijkertijd werd hij assistent-sportleider aan de Universiteit Utrecht.

‘Founding father’ van twee ‘nieuwe’ zaalsporten: volleybal en basketbal
Schmüll was oprichter van twee sportbonden: de Nederlandse Volleybal Bond (Nevobo) en de Nederlandse Basketball Bond (NBB). Hij werd ook de eerste voorzitter van de op 6 september 1947 opgerichte Nevobo. Die ontstond uit de Landelijke Volleyball-Commissie, waarvoor Schmüll op 18 januari 1947 het initiatief had genomen. Op 15 juli 1947 richtte hij, op instigatie van de FIBA Europe, de NBB op. In zijn jeugd had hij de introductie van basketbal in Nederland van zeer nabij meegemaakt. Schmüll vervulde belangrijke functies binnen de NBB. Zo was hij de eerste bondcoach, de eerste secretaris, ‘drie’ maal voorzitter en de eerste internationale scheidsrechter. Schmüll was als initiator van talloze activiteiten die hij, voorafgaand aan en na de oprichting van de NBB, ontplooide in grote mate verantwoordelijk voor de verspreiding en popularisering van basketbal in Nederland.

Universitair sportleider en vernieuwend conditietrainer
Een jaar na zijn aanstellingen in 1954 in Breukelen en Utrecht accepteerde Schmüll een aanbod van A. de Froe om ‘leider voor de lichamelijke opvoeding der studenten’ (in casu hoofd-sportleider) te worden aan de gemeentelijke Universiteit Amsterdam. Daar coachte hij het studenten basketbalteam (1955-1960) en gaf hij, met muzikale begeleiding, conditietraining aan de roeiers van Nereus (1955-1972). Schmüll bleef hoofd-sportleider tot februari 1971 en was daarna nog een jaar adviseur voor studentensportaangelegenheden aan de Gemeentelijke Universiteit. In zijn ‘universitaire tijd’ was hij tevens conditietrainer van de Nederlandse roeiploegen (1956-1964).

Veelgevraagd spreker, bevlogen redacteur, productief auteur en gedreven bestuurder
In zijn loopbaan vervulde Schmüll betekenisvolle rollen op vele congressen en deelde hij zijn kennis en ervaring tijdens meer dan honderd optredens. Zijn bijzondere journalistieke vaardigheid is zichtbaar in de productie van enkele boeken en bijna driehonderd artikelen alsmede en in zijn jarenlange (1957-1978) lidmaatschap van de redactie van De Lichamelijke Opvoeding. Een opvallende reeks in dit tijdschrift was de serie Gesprek met … Schmüll was bovendien lid van vele (inter)nationale (advies)commissies en vervulde decennialang functies binnen de vakvereniging en de AGOV.

Waardering voor zijn innige band met de lichamelijke opvoeding en sport
Schmüll was thuis in vele sporten, had een mateloze belangstelling voor alles wat in de samenleving speelde en werd betoverd door de mogelijkheden van het leven. Hij zocht naar de oorzaken van verschijnselen, verdiepte zich in godsdiensten, was geïnteresseerd in oude culturen, de geschiedenis van het christendom en het werk van de filosoof Henri Bergson. De veelzijdig begaafde, gedreven en geletterde Schmüll functioneerde op de plaats waar zuivere wetenschap en de dagelijkse praktijk elkaar raakten. Hij was een voortdurende vernieuwer, zowel theoretisch als praktisch, en droeg dat uit. Vanuit zijn sociale bewogenheid, gedrevenheid voor het vak en loyaliteit voor de vakvereniging vervulde Schmüll veel vrijwilligerswerk. Het is dan ook niet verwonderlijk dat hij vanwege zijn uitzonderlijke verdiensten vele onderscheidingen heeft ontvangen. Dick Schmüll overleed plotseling op 11 juli 1990 tijdens een vakantie in De Lutte.

Literatuurverwijzingen
Auteur: Kees van Tilborg
Schmüll met zijn eerste echtgenote M.C. Sutherlands Roijaards.

Huwelijk Dick Schmüll (29-1-1936)

Schmüll (rechts) als sportleider bij de AMVJ (1936).

Sportleider bij de AMVJ

Embleem YMCA (Chicago 1955, parade of champions).

Embleem YMCA

Portretfoto Dick Schmüll.

Portretfoto Dick Schmüll

V.l.n.r. Adriaan Helmig, portret van Jan Berteling, Ab Mandersloot, Ruud Frese, Piet Storm, Ger den Boef, Dick Schmüll en Piet Meuwse (9-10-1988).

NBB-voorzitters bij zijn 80e verjaardag in Amsterdam