Henricus Josefus Franciscus Büchner (geboren 6 november 1932 te Singapore) groeide op in Celebes en Java. Na de overgave aan de Japanners (1941) werd hij achtereenvolgens geïnterneerd, getransporteerd naar het vrouwenkamp, weggehaald bij zijn moeder en overgeplaatst naar diverse jongens- en mannenkampen. Na de oorlog (1945) kwam hij via Bandoeng terecht in Sydney, waar hij als veertienjarige voor het eerst een klein jaar echt naar school ging. De gemiste kansen in zijn kinderjaren leidden tot een permanent gevoel optimaal te moeten leven.

Opleiding en werkervaring
Terug in Nederland (1947) haalde Harry met lof hbs-b. Hij studeerde in 1960 af aan de KALO . Na een jaar kreeg hij een aanstelling aan de KALO voor de vakken 'Doel en Plaats' en 'Geschiedenis en Stelsels'. Gelijktijdig startte hij met de universitaire studie pedagogiek (Nijmegen). Deze rondde hij in 1968 'cum laude' af.
Naast zijn volledige baan aan de KALO was hij verbonden aan andere opleidingen. In 36 jaar dienstverband verzorgde hij een buitengewoon breed scala aan vakken. Naast de eerdergenoemde vakken gaf hij les in theorie van de lichamelijke opvoeding (TLO), algemene didactiek, didactiek van de lichamelijke opvoeding (DLO) en pedagogiek. Hij speelde een vooraanstaande rol in de Didactische Practica en functioneerde in vele (herstructurerings)commissies.

Pedagoog, 'bildungstheoreticus' en 'kategoriaal denker'
Al snel nadat Harry Büchner aan de KALO les geven, kwam hij vanuit de pedagogiek en de TLO in de problemen met het pedocentrisch uitgangspunt van de Oostenrijkse School ook. Hij moest een keuze in denken maken en de student leren waar pedagogisch denken begint en waar het ophoudt. Hij koos niet voor de reflectie van een hulpwetenschapper die zijn domein vaak zo klein mogelijk maakt teneinde het zo goed mogelijk te beheersen maar koos voor de openheid. Als rasechte pedagoog was voor hem, vanuit een antropologisch mensbeeld, steeds het criterium: Wie is de mens als volwassen persoon?
Bij zijn lesgeven lag het vertrekpunt van Büchner in het 'Kategoriaal Bildungstheoretisch Denken'. Vanuit dit denken verwerkte hij tijdens zijn colleges steeds meer kenmerken van de personalistische pedagogiek volgens Langeveld (1979). Büchner wilde kinderen dus geen feiten of kunstjes leren. Hij ging steeds terug naar de vraag wat de algemeen menselijke disposities zijn, ook op motorisch gebied, die bij het kind ontwikkeld moeten worden. Een voorbeeld van dat categoriaal denken is het schema dat hij, samen met Kees van Tilborg , in Visies in beweging ontwierp over het ontwikkelen van basisdisposities in de richting van de pedagogische werkelijkheid. In dit schema werden diverse categorieën doelstellingen gekoppeld aan vier leeftijdsgroepen binnen het basis- en voortgezet onderwijs.

Bijzondere betekenis
Harry Büchner heeft enkele interessante publicaties op zijn naam en was altijd bereid een lezing of feestrede te houden. Van 1984 tot 1987 was hij lid van de ACHODLO. Voor deze commissie schreef hij, samen met Roel Westerhof, de belangrijkste rapporten. Als grootste en laatste kenner van de Oostenrijkse School in Nederland gaf Büchner in Feldbach (O), tijdens het Gaulhofer Symposium (1993), een lezing over het erfgoed van de Oostenrijkse School in Nederland. Op uitnodiging van de University of Asia and the Pacific in Manilla verzorgde hij in 1995 verschillende lezingen.
Harry Büchner was de laatste ALO-docent in Nederland die als geesteswetenschappelijk pedagoog in staat was de brug te slaan tussen de vaak abstract geformuleerde theorieën van de geesteswetenschappelijke pedagogen en de praktijk van de lichamelijke opvoeding. Met hem verdween ook het personalistisch denken van de KALO.

'Homo universalis'
Het meest boeiend was Harry Büchner in zijn mens-zijn en in zijn visies op mensen. Hij communiceerde graag via taal, was een cultuurkenner, een liefhebber van muziek en toneel, hield van paarden en was jarenlang keurmeester van het Arabisch volbloed. Hij streefde naar perfectie en was een duidelijke exponent van de 'homo universalis', veelzijdig en uniek als mens en docent. Hij was geen conformist die 'ergens' bij wilde horen en deed, tot aan zijn overlijden in Moergestel op 11 augustus 2007, geen concessies aan de wortels (Griekse, Germaanse, Joodse en West-Europese) die zijn denken en handelen bepaalden.

Literatuurverwijzingen

• Langeveld, M.J. (1979). Beknopte theoretische pedagogiek. Groningen: Wolters-Noordhoff, 259 p.
• Büchner, H.J.F. en Tilborg, C.G.A.T. van (1997). Visies in beweging: opleidingsconcept ALO-Tilburg. Tilburg: Academie voor Lichamelijke Opvoeding, 24 p.
• Tilborg, C.G.A.T. van (2000). Sedimenten van sentimenten: 75 jaar Academie voor Lichamelijke Opvoeding Tilburg. Tilburg: Fontys Sporthogeschool. Deel 2: Status maturandi 1956-1986, p. 251-256.

Auteur: Kees van Tilborg