Het initiatief voor een 'Roomsche opleiding' van leerkrachten in de gymnastiek kwam van
Huub Nijsten
, destijds
inspecteur van de lichamelijke opvoeding
. Zijn drijfveren kwamen voort uit het emancipatorische streven van de katholieken rondom de eeuwwisseling. Hij kreeg voor zijn plannen en steun van de katholieke vakvereniging
'De Nationale'
en de R.K. Leergangen in Tilburg. Zodoende kon op 15 november 1924 het 'R.K. Centraal Instituut tot vorming van Leerkrachten voor de Gymnastiek' (CILG) worden geopend. Nijsten werd directeur en moest onmiddellijk zware gevechten leveren: enerzijds voor de erkenning van zijn katholiek opleidingsinstituut en anderzijds voor zijn vakconcept van de
'Zuidermethode'
.
Zoeken naar continuïteit
De opleidingsduur was drie jaar en was gekenmerkt door . Desondanks voelden de studenten zich lid van een kleine 'gemengde' familie (wat betreft herkomst, opleiding, leeftijd en geslacht). De (lustrum)vieringen werden groots opgezet en in 1940 werd de studentenvereniging CILG opgericht.
Tijdens de economische recessie in de jaren dertig leek de opleiding ten dode opgeschreven. Vanwege het staatsexamen propageerde toenmalig directeur
Arie Tervoort
van 1934 tot 1940 de
'Haagse Kweekschool'
. Een inhoudelijke plaatsbepaling leidde in 1940 tot een teamkeuze voor het systeem van de
Oostenrijkse School
. Tervoort verbeterde de kwaliteit van het docententeam maar het aantal studenten daalde. De opleiding maakte als het ware twee keer een wederoprichting mee: 'dankzij' de bezetter aan het begin van de
Tweede Wereldoorlog
, en dankzij de bevrijders in 1945. De opleiding had toen een jaar stil gelegen door het ontbreken van vervoersmogelijkheden.
Na WO II werd het beroep aantrekkelijker en groeide de opleiding, ook in aanzien en niveau.
Zoeken naar eenheid en eigenheid
bracht de opleiding in 1951 voor het eerst onder op een 'eigen' volwaardige accommodatie in Den Bosch. Drie jaar later veranderde de naam in . De overgang in 1956 naar een vierjarige gesubsidieerde dagopleiding zorgde voor een snelle rijping naar een volwassen instituut met een volwaardig curriculum, internationale contacten, een eigen accommodatie in Tilburg (1967) en vele prominente docenten zoals Jo Kroese, Jos Aarts, Lei Derichs, Ton van den Wildenberg, Gérard Lenssen, Wim van Heumen, Cees Slaats en vele anderen. Als gevolg van de dagopleiding gingen veel studenten 'op kamers' en begon de studentenvereniging, met talrijke disputen, aan een bijzonder bloeiperiode.
Onder rector
Willem van der Bijl
(vanaf 1959) en daarna
Jacques Neutkens
(vanaf 1978) heerste lange tijd eenheid in opvattingen over het vakconcept en consensus over de bijzondere instituutsidentiteit. De erosie aan het 'bastion' de kerk en het afscheid van de Oostenrijkse School zette op alle gebieden aan tot humanisering, innovatie, vernieuwing en diversificatie. Bij deze ontwikkelingen bleef de sterke 'wij-cultuur' en de sublieme sportieve sfeer behouden.
Zoeken naar professionaliteit en kwaliteit
In 1986 verloor de KALO de 'K' (werd ALO-Tilburg) en als gevolg van individualiseringstendensen, overheidsvoorschriften en bezuinigingen werd de invloed van de steeds sneller veranderende buitenwereld zichtbaar. Permanente en zeer intensieve processen van herstructurering leidden decennialang tot ingrijpende . De professionalisering en kwaliteitsverbetering werd ingezet onder directeur Kees Dikker (vanaf 1985) en kreeg extra impulsen onder
Kees van Tilborg
(vanaf 1995).
Van Tilborg was grondlegger van enkele nieuwe opleidingen en schreef, samen met
Harry Büchner
, een opleidingsconcept met daarin
doelstellingen per leeftijdsfase.
De opleiding en kreeg zijn relatieve autonomie weer terug als Fontys Sporthogeschool (2000). Onder Wim Daals (directeur 2009-2012) en (2012-2021) werden de opleidingen in Tilburg en Sittard samengevoegd in een nieuw gebouw in Eindhoven (2012). Het eerder ingezette proces van diversificatie leidde ook tot succesvolle In 2022 werd Van Est opgevolgd door Linda Hendriks.
Gedurende de historie van de opleiding is wat betreft vakconcept, opleidingsdidactiek en levensbeschouwelijke identiteit een langzame verschuiving te constateren van uniform naar pluriform, van homogeen naar heterogeen, van interne gerichtheid naar oriëntatie op de veranderende buitenwereld en het aangaan van samenwerkingsverbanden.
Dr. Lars Borghouts was de grondlegger van het lectoraat en in 2007 de eerste lector. Vanaf 2013 legt het lectoraat ‘Move to Be’, onder leiding van dr. Steven Vos, de basis voor verdere professionalisering van studenten, docenten en professionals. In samenwerking met het onderwijs en het werkveld wordt gewerkt aan slimme oplossingen om verantwoord en duurzaam te bewegen.
Het lectoraat ‘Move to Be’ (voorheen Fysieke Activiteit & Gezondheid) zet nadrukkelijk in op het opbouwen van empirische evidentie en het ontwikkelen van tools in het bewegingsonderwijs (o.a. wat betreft het motiveren en beoordelen van leerlingen, het creëren van inspirerende omgevingen, etc.) die docenten LO en scholen ondersteunen in het bewegingsbekwaam maken van jongeren op het gebied van vaardigheden, kennis en zelfvertrouwen tijdens de lessen LO, en hun stimuleren tot een duurzame beweegactieve levensstijl.
Bij de zogenaamde ‘drukke’ leeftijdsgroepen (maar zeker ook bij jongeren en ouderen) wordt onder meer onderzoek gedaan naar het opzetten van effectieve beweegprogramma’s en het meten van fysieke activiteit en sedentariteit. Daarnaast worden onder meer typologieën ontwikkeld die toelaten om effectief en efficiënt in te spelen op de ondersteunings- en begeleidingsbehoeften van breedtesporters (zoals hardlopers) en deelnemers aan beweegprogramma’s. Door middel van laagdrempelige en kwaliteitsvolle interventies in combinatie met het aanbieden van beweegcoaching op maat van personen en hun sociale omgeving tracht het lectoraat ‘Move to Be’ tegemoet te komen aan ieders mogelijkheden en verwachtingen, ook wanneer de eigen capaciteiten verminderen en wanneer bruggen gebouwd dienen te worden van zorg naar bewegen. De inbedding van deze interventies in het werkveld is hierbij de sleutel tot succes.
Binnen het lectoraat Move to Be werd in 2022 dr. Dave Van Kann aangesteld als lector ‘Leren Bewegen in en rondom de school’.
Literatuurverwijzing
- Tilborg, C.G.A.T. van (2000). Sedimenten van sentimenten: 75 jaar Academie voor Lichamelijke Opvoeding Tilburg. Tilburg: Fontys Sporthogeschool. Deel 1: Status nascendi 1924-1956, 292 p.; Deel 2: Status renovandi 1956-1986, 337 p.; Deel 3: Status maturandi 1986-1999, 374 p.
Externe links
Auteur: Kees van Tilborg (versie 2012 en 2019)
Introductie over de lerarenopleiding lichamelijke opvoeding (ALO) van Fontys
