Wilhelmus Josephus van der Bijl (geboren 5-9-1920 in Haarlemmerliede) stapte na enkele jaren priesterstudie over naar de kweekschool in Beverwijk. Als jong onderwijzer met hoofdakte schreef hij een methode voor het lager onderwijs voor de vakken natuurkunde, aardrijkskunde en Bijbelse geschiedenis.

Werk en studie in Nijmegen
Tijdens zijn studie aan de ALO Amsterdam was Willem zeer actief in de roeiclub en in de senaat van de studentenvereniging. Na zijn afstuderen (1946) werd hij aangesteld als hoofdsportleider aan de universiteit in Nijmegen. In deze functie was hij medeoprichter van de roeivereniging Phocas, voorzitter van de afdeling Nijmegen van de neutrale Volleybalbond, lid van de commissie Spel en Sport van de Katholieke Jongeren Bond, docent aan het R.K. Opleidingscentrum voor jeugdleiding te Nijmegen, behaalde hij het diploma Heilgymnastiek en Massage en startte hij met de universitaire studie (Nijmegen) wijsbegeerte die hij later met succes zou afronden.

Principieel en stijlvol
Van der Bijl was een man van waarden en normen en leefde dat in stijl voor. Vanuit zijn visie op levensbeschouwelijke en vakinhoudelijke zaken hield hij, als rector(1959-1977) van de Katholieke Academie voor Lichamelijke Opvoeding (KALO) onwrikbaar vast aan zijn principes, Hij had een '... scherp inzicht, exacte formulering en rotsvaste overtuiging' (Thomas:1978, p. 185) en weerstond aan wat hij noemde 'de verleidingen van deze tijd' (Nieuwsblad van het Zuiden,  27-12-1977). Met zijn humor, belezenheid, taalbeheersing en redekunst was hij een begenadigd theoriedocent, schiep hij genoegen in discussies en schroomde hij niet zijn opvattingen onder woorden te brengen. De KALO kon met hem bijzonder goed naar buiten optreden.

Wijsgerig-antropoloog
Vakinhoudelijk was Van der Bijl vanuit zijn ALO-opleiding en zijn studie wijsbegeerte georiënteerd op de Oostenrijkse school . De bezinning op de lichamelijkheid van de mens fascineerde hem en geleidelijk concipieerde hij zijn Syllogos. In deze 'sluitrede' formuleerde hij wijsgerig-antropologische grondgedachten, de opvoedkundige implicaties daarvan en de consequenties voor de lichamelijke opvoeding en de systematiek. Op deze wijze leverde Van der Bijl een fundamentele theoretische bijdrage aan de wijsgerig-antropologische fundering van de Oostenrijkse School in Nederland.

Willem van der Bijl was een veelgevraagd spreker, schreef regelmatig artikelen en vervulde diverse functies. Daarbij was de inhoud van de Syllogos steeds als rode draad herkenbaar. Het pedagogisch handelen van de leraar diende volgens hem ook in de katholieke sportorganisaties te gebeuren. Daar sprak hij regelmatig boeiend over de sportbeleving en sportbeoefening van de religieuze mens, zoals bijvoorbeeld bij de viering van het vijfde lustrum van de NKS in 1971. Hij hield toen een feestrede met als titel 'De plaats van de n.k.s. in het huidige sportbestel'. Tijdens zijn betoog ging hij in op de actualiteitswaarde van het woord 'Katholieke' in de naam van deze koepelorganisatie: '...een veelzeggende kwalificatie, een hinderlijke uitdaging of een versleten versiering'.

Brede waardering
Voor zijn verdiensten werd Van der Bijl onderscheiden met de gouden speld van de NKS, bij het vijftigjarig bestaan van de KALO (1974). Tijdens de viering van het zilveren jubileum van Thomas van Aquino in 1975 benoemde het bestuur hem tot erelid. Een maand voor zijn overlijden (1977) ontving hij de pauselijke onderscheiding Ridder in de Orde van de H. Gregorius de Grote.
In een 'in memoriam' verwoordde Siem Kuyper, rector van de ALO Amsterdam, de eruditie en het geloof dat Willem van der Bijl uitstraalde. Hij roemde ' zijn sprankelende... geest, zijn bijzonder soepele verbale kwaliteiten... zijn respect voor de logos en zijn besef van het mysterie van het menselijk bestaan'. Volgens conrector Jacques Neutkens stelde Van der Bijl Christus present in de KALO, in zijn persoonlijk leven en in zijn sterven.
Willem van der Bijl overleed op Kerstmis 1977.

Literatuurverwijzingen

• Kempen, A.F.J. van (1992). Dertig jaar Katholieke Leergangen: 1962-1992, Tilburg: Stichting Katholieke Leergangen, p. 111.
• Tilborg, C.G.A.T. van (2000). Sedimenten van sentimenten: 75 jaar Academie voor Lichamelijke Opvoeding Tilburg. Tilburg: Fontys Sporthogeschool. Deel 2: Status maturandi 1956-1986, p. 320-325.

Auteur: Kees van Tilborg