Door de inspanningen van De Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, waaronder de oprichting van , steeg in Nederland na 1857 het aantal scholen waar 'gymnastiek' werd gegeven. In dat jaar werd gymnastiek bij wet als één van de, weliswaar niet-verplichte, vakken ingevoerd. Omdat toen tevens een examen werd ingesteld groeide het aantal 'gymnastiekonderwijzers' en dat leidde in 1862 tot de oprichting van de
'Vereeniging van onderwijzers in de gymnastiek'.
Behoefte aan regionaal overleg
In de jaren zestig/zeventig van de negentiende eeuw communiceerde men – er waren nauwelijks nog verharde wegen, geen auto’s, een gering spoorwegnet, geen telefoon laat staan e-mail – uitsluitend per brief. Het verenigingsbestuur bleef daarom via 'correspondenten' op de hoogte van de ontwikkelingen in het land. Vanuit de behoefte aan overleg ontstonden vanaf 1871 ook lokale, regionale en . Het belang daarvan werd voor het eerst onderkend door
Piet Adrian.
Deze nam, samen met H.A. Woelders en B.J. Spiekerman, het initiatief voor de oprichting in 1871 van de eerste regionale afdeling, de Amsterdamsche GOV (AGOV).
De GOV's voerden, als zelfstandige 'zusterorganisaties' ook actie naar lokale en landelijke overheden. Ze onderhielden contact met het hoofdbestuur van 'de Nederlandsche' en stuurden hun jaarverslagen op. Plaatselijke afdelingen werden in die tijd correspondentschappen genoemd.
Langzame groei naar een definitieve organisatie
Sommige GOV's werden snel ontbonden of bloedden dood, enkele wisten zich te handhaven en nieuwe werden weer opgericht. De GOV’s opereerden zelfstandig en beschouwden zich, zoals gezegd, als zusterverenigingen van de Vereeniging van Gymnastiek Onderwijzers in Nederland. Dat leidde regelmatig tot meningsverschillen, enerzijds tussen de GOV's onderling en anderzijds tussen de GOV’s en de Vereeniging van Gymnastiek Onderwijzers in Nederland. Die meningsverschillen gingen over zaken als de inhoud van het vak, de organisatie van een vakvereniging, het ‘eigendomsrecht’ van opleiden, en de zin en onzin van inbedding van opleidingen in . Initiatieven om te komen tot centralisatie van opleidingen kwamen echter niet alleen vanuit genoemde gremia. Zo was ook het Nederlands Gymnastiek Verbond voorstander van een aparte kweekschool voor gymnastiek onderwijzers (Olympia,1894, 9e , No. 11, p. 3-4). Opleidingsvragen kwamen ook aan de orde in het door het kabinet in 1917 opgerichte
Algemeen College van Advies voor de Lichamelijke Opvoeding en in hetzelfde jaar kreeg de overheid van het NOC een uitgewerkt plan voorgelegd voor de oprichting van een Rijksinstituut voor Lichamelijke Opvoeding.
Deskundigheidsbevordering, cohesie en netwerken
Voor de Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (KVLO) zijn goed functionerende afdelingen van vitaal belang. Ieder lid van de KVLO is ook lid van een van de . De afdelingen vormen de verbinding tussen de leden en het bestuur/bureau. De afdelingsbestuurders zijn vrijwilligers en vormen het kader van de vereniging. Jaarlijks zijn er twee algemene ledenvergaderingen, waarvan de meivergadering mede vanuit een afdeling wordt georganiseerd, meestal gekoppeld aan een afdelingsjubileum.
Naast de afdelingen bestaat sinds 1987 een aparte katholieke groepering
St. Thomas van Aquino
. De meest succesvolle activiteit van ‘Thomas’ is de
jaarlijkse Oriëntatiedag.
In de afdelingen worden onder andere scholingsactiviteiten voor de leden georganiseerd. Deze activiteiten zijn vaak theoretisch gericht, maar het accent ligt vooral op de praktijk en dan met name op de veranderingen in de bewegingscultuur. De informele contacten en het uitwisselen van expertise tijdens de nascholing hebben bovendien een belangrijke sociale functie. Een bijzondere plaats binnen deze vorm van deskundigheidsbevordering hebben de
Dexelse dagen, de
Papendaldagen en de
Twentedagen.
De opgerichte afdelingen waren aanvankelijk intern gericht. Pas in een later stadium zouden de afdelingen zich met hun
scholingsactiviteiten
meer gaan richten op samenwerking met andere organisaties. Bij (sport)activiteiten op school, in de gemeente en de regio/provincie zijn immers vaak diverse sociaal-maatschappelijke organisaties betrokken. De afdelingen vervullen een belangrijke strategische functie door te participeren in genoemde gremia en door deel te nemen aan projecten. Als partner in het te ontwikkelen en het uit te voeren beleid leveren de afdelingen een belangrijke bijdrage aan goed vakonderwijs, geschikte accommodaties en relevante sportieve activiteiten.
Literatuurverwijzingen
- Elias H.A. (1922). 'Zestig jaren'. In: De lichamelijke opvoeding, feestnummer ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan der Vereeniging van Leeraren en Onderwijzers in de gymnastiek in Nederland (79 p.). Haarlem: Nijgh & Van Ditmar, p.8-35.
- In: De revue der sporten 1931 (24e ), no 37 (20-04-1931). Amst. Gymnastiek Onderwijzers Ver. 1871 - 18 april – 1971.
- Jaarverslagen van de afdelingen. Zeist: KVLO-archief.
- Kramer, J.P. (1962). 1862-1962. De geschiedenis van de vereniging van leraren en onderwijzers in de lichamelijke opvoeding in Nederland. In: Bakker, M.C. en Kramer, L.D.E.J. (red.) (1962). 1862-1962. Honderd jaar Lichamelijke Opvoeding, Gedenkboek van de Vereniging van Leraren en Onderwijzers in de Lichamelijke Opvoeding in Nederland. Meppel: Ten Brink, 222 p.
- Kramer, J.P. en Lommen, N. (1987). Geschiedenis van de Lichamelijke Opvoeding in Nederland. Zeist: Jan Luiting Fonds, p. 203-211.
- Olympia, 1895/1896, 10e, No. 15, p. 1-3; 1895/1896, 10e. No. 48, p. 4; 1896/1897, 11e, No. 15, p. 2-3; 1897/1998, 12e, No. 39. P. 1-2; 1898/1999, 13e, No. 1, p. 1-3.
Externe links
Auteur: Kees van Tilborg (versie 2012 en 2018)
Redactionele aanpassingen: Frans Kaandorp en Kees van Tilborg (2024)
150ste voorjaarsvergadering KVLO. Openbare vergadering bij het 150-jarig bestaan in 2012.
