Pieter Rinze (Piet) Alkema werd geboren op 28 augustus 1919 te Groningen. Hij rondde in 1938 in Harlingen de HBS-B af. Aansluitend vervulde hij zijn militaire dienst (1938-1940) en werd officier bij de infanterie. Als oudste kind in een gezin met vier kinderen kreeg Piet Alkema, na het vroege overlijden (1943) van zijn moeder, al snel veel verantwoordelijkheid te dragen. Hij combineerde de zorg thuis met een studie aan de ALO-Amsterdam . Hij was abactis van de studentenvereniging (SCALO) en behaalde in 1946 de akte MO-P. In 1951 trouwde Piet Alkema met Riet Vastenhoud.

Het vak leren aan de ‘Indische HBS’
Alkema startte in 1946 als leraar LO aan de ‘Overbruggings-HBS’ in Den Haag. Op deze ‘Indische HBS’ was veel aandacht voor sport, onder andere via een eigen sportclub VODO-sc met verschillende afdelingen. Alkema voelde zich erg betrokken bij ‘de Indische jongens’. Hij besteedde ook buiten schooltijd aandacht aan hen en zocht oplossingen bij problemen. Als dankbaarheid voor zijn persoonlijke betrokkenheid kreeg hij voor elke reünie een uitnodiging en bij zijn tachtigste verjaardag kwamen veel van ‘zijn jongens’ van heinde en verre om hem te feliciteren.

Lagere akte: opleider, organisator en examinator
Alkema was al secretaris van de softbalcommissie van de Nederlandse Honkbal Bond toen hij in 1948 docent werd aan het gemeentelijk gymnasium (tot 1960) en aan de Rijkskweekschool, beide te Hilversum. Aan de kweekschool raakte hij betrokken bij de opleiding voor de lagere akte lichamelijke oefening (Akte-J), aanvankelijk als docent en organisator van de examens, later als lid van de regionale examencommissie van het district Utrecht. Toen hij voorzitter werd van districtscommissie werd hij tevens lid en, later, secretaris van de landelijke staatsexamencommissie. Na een reorganisatie van de districten werd Alkema voorzitter van het district Midden-Nederland en plaatsvervangend voorzitter van de landelijke examencommissie. Daarin werkte hij van 1984 tot aan de opheffing van de lagere akte in 1990 samen met voorzitter Bob Mirck .

Middelbare akte: opleider, organisator en con-rector
In september 1952 werd Alkema, als opvolger van Willem Rob, benoemd aan de ALO-Amsterdam als docent praktische methodiek. Hij kreeg daardoor ook ervaring in het opleiden en examineren voor de middelbare akte. Brede opleiders zoals hij bleken van belang voor de ontwikkeling van alle ALO’s, met name waar het ging om het leren lesgeven. Zo introduceerde hij in Amsterdam enthousiast de vernieuwende denkbeelden van Wolfgang Burger en Hans Groll, i.c. de ‘Oostenrijkse School’ . Omdat Alkema ook organisatorische ervaring had, werd hij in 1962 voor tien diensturen benoemd als conrector (tevens plaatsvervangend rector). In deze functie was hij verantwoordelijk voor het maken van alle roosters, coördineerde hij de nieuwbouw aan de Willinklaan (1968) en voerde hij het secretariaat van de examens. Alkema ging in mei 1984 met pensioen.

Auteur van handboeken en verspreider van ervaring
Alkema schreef samen met collega’s verschillende op de praktijk gerichte boeken, aanvankelijk voor de studenten van de toenmalige kweekscholen. Deze voorzagen in een grote behoefte en stonden al snel op de lijst van verplichte boeken op alle opleidingen voor de lagere en middelbare akte. In de periode 1950-1970 verspreidde Alkema zijn brede expertise ook via demonstratielessen, lezingen, artikelen in vaktijdschriften en (discussie)forums. In deze periode was hij betrokken bij de systematiekconferentie (1957), het internationale congres over hedendaagse lichamelijke opvoeding (referaat), en tevens enkele jaren lid van de Sector Wetenschappelijk Onderwijs van de Centrale voor Hogere Functionarissen bij Overheid en Onderwijs (C.H.A.) en de Technische Commissie voor de schoolzwemwedstrijden. Alkema trad naar buiten om het belang van het vak onder de aandacht te brengen, maar vooral ook om de vertaling van theorie naar praktijk te laten zien.

Inzet voor de vakvereniging
In 1950 werd de afdeling ’t Gooi van de KVLO nieuw leven ingeblazen. Het ‘slapende bestuur’ werd met Piet Alkema als voorzitter en Jelle Nauta als secretaris drastisch verjongd. Binnen de KVLO werd Alkema in 1953 lid en secretaris van de toen opgerichte basisleerplancommissie. Deze commissie, onder voorzitterschap van Klaas Rijsdorp , had o.a. als opdracht een basisleerplan voor de lichamelijke schoolopvoeding te ontwerpen. Na de realisatie van het basisleerplan in 1954 bleef Alkema, als gedelegeerde van het hoofdbestuur, tot in de jaren zeventig lid van genoemde commissie.

Gewaardeerd als persoon en als vakman
In alle gremia waarin Alkema functioneeerde, werd hij gewaardeerd om zijn inzicht, ervaring, initiatieven, persoonlijke betrokkenheid, punctualiteit en natuurlijke omgang. Dat leidde tot erelidmaatschappen van de vereniging die hij had opgericht voor de ‘Overbruggers’ (1957), van het studentencorps van de ALO Amsterdam (1965) en van de afdeling ’t Gooi van de KVLO (bij zijn afscheid als voorzitter in 1957). Voor zijn brede verdiensten werd hij op 28 maart 1983 in Hilversum benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Piet Alkema overleed te ’s Graveland op 18 augustus 2003.

Auteurs: Willeke Alkema en Kees van Tilborg