Jan Willem Isaäc Tamboer werd op 12 november 1944 geboren te Apeldoorn. Daar gaf hij, als leerling van het Christelijk Lyceum, leiding aan clubs in het Christelijk Jongeren Verbond. Na het gymnasium β (1964) en militaire dienst, behaalde hij in 1970 het diploma aan de
Christelijke Academie voor Lichamelijke Opvoeding (CALO)
in Arnhem.
Eerste baan en eerste student IFLO
Van 1970 tot 1972 werkte Jan Tamboer als docent Lichamelijke Opvoeding aan de sociale academie in Baarn. Tegelijkertijd volgde hij de universitaire studie opvoedkunde aan de Vrije Universiteit (VU) te Amsterdam, waar hij in 1971 cum laude zijn propedeuse behaalde. Daarna zette hij zijn studie voort aan de VU, aan de toen net opgerichte
Interfaculteit Lichamelijke Opvoeding (IFLO)
, de huidige Faculteit Bewegingswetenschappen. Hij studeerde daar op 28 juni 1974 als eerste af, wederom cum laude. Eenmaal afgestudeerd werd Tamboer docent aan de CALO en het
Gymnologisch Instituut
in Utrecht alsmede wetenschappelijk medewerker aan de Interfaculteit in Amsterdam, ter ondersteuning van het onderwijs van prof. dr.
Carl Gordijn
(‘de leer van het menselijk zich bewegen’). In 1974 werd hij en na het emeritaat van Gordijn (1975) nam Tamboer het onderwijs van Gordijn over.
Wetenschappelijk werk
In zijn
wetenschappelijk werk concentreerde Tamboer zich op filosofische vragen met betrekking tot de bewegingswetenschappen, in het bijzonder op de theoretische grondslagen van de lichamelijke opvoeding. Dat mondde in 1985 uit in de dissertatie
Mensbeelden achter bewegingsbeelden.
Kinantropologische analyses vanuit het perspectief van de lichamelijke opvoeding. Dit zorgvuldig opgebouwde, wijsgerig antropologische werk kan worden geplaatst in een rijke filosofische en intellectuele traditie, waaraan ook de namen van Gordijn,
Buytendijk,
Van den Berg, Marcel en Merleau-Ponty zijn verbonden. Kenmerkend voor het denken van Tamboer was zijn kritische houding ten aanzien van heersende vormen van dualisme binnen de samenleving, zoals die tussen lichaam en geest, en de implicaties hiervan voor de bewegingswetenschappen. Op grond van zijn expertise begeleidde Tamboer als copromotor ook het van Peter Heij. In
Filosofie van de Bewegingswetenschappen beschreef Tamboer in 1989 nogmaals op beknopte en heldere wijze zijn ideeën en paste die op toegankelijke wijze toe op bewegingswetenschappelijke thema’s. Vele generaties studenten bewegingswetenschappen hebben beide boeken op minutieuze wijze moeten bestuderen.
Bloeiende vakgroep
Ondanks het theoretische en abstracte gehalte van zijn werk wist Tamboer vele studenten aan zich te binden. Hij stond bekend als een goede en geliefde docent. Met collega Onno Meijer leidde hij de vakgroep Theoretische en Historische Lichamelijke Opvoedkunde. Na de naamsverandering van de Faculteit (in 1986) werd dat de vakgroep Theorie en Geschiedenis van de Bewegingswetenschappen (TGB). Het werd een bloeiende vakgroep, bevolkt door een diverse groep studenten met uiteenlopende filosofische en historische interesse in sport, bewegingsonderwijs, fysiotherapie of dans. Opvallend veel van de studenten TGB zijn uiteindelijk gepromoveerd en werkzaam gebleven binnen de sport- en bewegingswetenschappen. Dat is geen toeval. Jan Tamboer en Onno Meijer trokken studenten aan die nieuwsgierig waren, gedreven naar kennis, intrinsiek gemotiveerd en bestand tegen een zeer kritische beoordeling van teksten.
Sportfilosofie
Die nieuwsgierigheid en een academisch klimaat waarin ruimte was voor inhoudelijk avontuur leidde eind jaren tachtig tot een nieuw onderzoeksgebied, de sportfilosofie. Beginnend met niets, durfde Tamboer het aan om met een klein groepje studenten een nieuw academisch terrein te verkennen, en niet zonder succes, getuige de aandacht die het kleine vakgebied sindsdien wist te genereren. Als copromotor begeleidde Tamboer onder meer het sportfilosofische proefschrift van Johan Steenbergen (
Grenzen aan de sport, 2004).
In datzelfde jaar publiceerde Tamboer het boek
Voetbaltheorie; een handelingstheoretische visie op het voetbalspel. Rinus Michels bood het eerste exemplaar aan en schreef een lovend
Ten geleide, waarin hij sprak van een bewonderenswaardig stuk werk dat ons voert naar de moedertheorie van het voetbal.
Gewaardeerde collega
De inhoudelijke scherpte en het analytisch vermogen van Tamboer waren in de Nederlandse wereld van de lichamelijke opvoeding ongeëvenaard. In zijn latere werk vertaalde hij zijn theoretische uitgangspunten naar zeer bruikbare en praktische handreikingen. In 2006 nam Jan Tamboer afscheid van de Faculteit Bewegingswetenschappen. Op de hem typerende, zorgvuldige wijze droeg hij zijn onderwijstaken over aan zijn opvolger Ivo van Hilvoorde. Uit de reacties na zijn afscheid en de stukken die verschenen in het Faculteitsblad Bewegingswetenschappen, bleek nogmaals hoezeer Jan Tamboer werd gewaardeerd als wetenschapper,docent, en als aimabele en consciëntieuze collega.
Literatuurverwijzingen
- Schmüll, D.H. (1975). ‘In gesprek met …. Drs. J. Tamboer’ Lichamelijke Opvoeding, 63(1),
p. 10-12.
- Tamboer, J.W.I. (1985). Mensbeelden achter bewegingsbeelden - Kinantropologische analyses vanuit het perspectief van de lichamelijke opvoeding. Haarlem: De Vrieseborch.
- Tamboer, J.W.I. (1989). Filosofie van de Bewegingswetenschappen. Reed business.
- Tamboer, J.W.I. & Steenbergen, J. (2000). Sportfilosofie. Best: Damon
- Tamboer, J.W.I. (2004). Voetbaltheorie. Een handelingstheoretische visie op het voetbalspel. Maarssen: Elsevier.
- Hilvoorde, I. van, Vorstenbosch, J. & Devisch, I. (2010). ‘Philosophy of Sport in Belgium and the Netherlands; History and Characteristics’ Journal of the Philosophy of Sport, 37 (2), p: 225-236.
Auteur: Ivo van Hilvoorde
